Μαθηματικά για μαθητές με προβλήματα όρασης από το πανεπιστήμιο του Τορίνο
H «ανάγνωση» των μαθηματικών για άτομα με οπτικές αναπηρίες (τύφλωση ή μειωμένη όραση), αποτελούσε πάντα μία πρόκληση. Παρόλο που το αναλυτικό μέρος των θεμάτων STEM (Φυσική, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά) μπορεί να γίνει αντιληπτό, η πραγματική δυσκολία έγκειται στην ανάγνωση των μαθηματικών τύπων που περιέχουν αριθμούς, γράμματα και σύμβολα σε καθορισμένη σειρά.
Ερευνητές από το Τμήμα Μαθηματικών “G. Peano” του Πανεπιστημίου του Τορίνο, με επικεφαλής την καθηγήτρια Anna Capietto, ανέπτυξαν το πρώτο σύστημα που επιτρέπει την αυτοματοποιημένη δημιουργία αρχείων PDF με μαθηματικούς τύπους, οι οποίοι μπορούν να διαβαστούν τόσο από άτομα με ολική απώλεια όρασης όσο κι από άτομα με μειωμένη όραση. Πιο συγκεκριμένα, μελέτησαν πώς μπορούν να γίνουν προσβάσιμα έγγραφα που δημιουργήθηκαν σε περιβάλλον LaTex. Η LaTex είναι μία προγραμματιστική γλώσσα μορφοποίησης κειμένου -η πιο γνωστή γλώσσα σήμανσης (markup language)- που χρησιμοποιείται για την συγγραφή επιστημονικών κειμένων. Παρόλο που επιτρέπει τη δημιουργία PDF γραμμένου σε επιστημονική γλώσσα, τα έγγραφα αυτά δεν είναι προσβάσιμα μέσω των τυπικών τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται από τα άτομα με οπτικές αναπηρίες, όπως είναι το λογισμικό της ανάγνωσης οθόνης και οι προσωπικοί υπολογιστές Braille. Για τον λόγο αυτό, οι Ιταλοί ερευνητές εργάστηκαν πάνω στο πρόβλημα, δημιουργώντας ένα προστιθέμενο πακέτο στο πρόγραμμα LaTex, με σκοπό την παραγωγή ευανάγνωστων εγγράφων για κάθε είδους βοηθητικές τεχνολογίες. Το πακέτο αυτό ονομάστηκε “Axessibility” και μπορεί να γίνει δωρεάν λήψη στον παρακάτω σύνδεσμο: https://ctan.org/pkg/axessibility .
Πώς λειτουργεί το Αxessibility?
Ο κώδικας “Axessibility” μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιοδήποτε έγγραφο ή κείμενο που μετατρέπεται σε LaTex. Oι μαθηματικοί τύποι στο αντίστοιχο PDF γίνονται άμεσα αναγνώσιμοι για όλα τα άτομα, με ή χωρίς προβλήματα όρασης. Με τον τρόπο αυτό, η «βοηθητική» τεχνολογία γίνεται «χωρίς αποκλεισμούς», και χωρίς γλωσσικά εμπόδια: το άτομο με κανονική όραση δημιουργεί ένα μαθηματικό κείμενο άμεσα αντιληπτό από το άτομο με οφθαλμολογικές δυσκολίες. Η διαδικασία βέβαια μπορεί να λάβει χώρα και ακριβώς αντίθετα, σε μία ίση ανταλλαγή γνώσεων, καθώς το παραπάνω εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ευκολία από όλους.
Επιπλέον, το έργο του Πανεπιστημίου του Τορίνο (UniTO) έλαβε υπόψη το γεγονός ότι οι φοιτητές με ειδικές ανάγκες, αντιμετωπίζουν δυσκολία στην απόκτηση ψηφιακών επιστημονικών κειμένων σε προσιτή για αυτούς μορφή: για το λόγο αυτό ξεκίνησε η λειτουργία ψηφιακής βιβλιοθήκης. Ο πρωταρχικός στόχος είναι να γίνουν τα επιστημονικά κείμενα διαθέσιμα σε προσβάσιμη ψηφιακή μορφή; βιβλία για πανεπιστημιακά μαθήματα επιστημονικού ενδιαφέροντος (μαθηματικά, φυσική, μηχανική, οικονομικά), βιβλία βασικών αρχών μαθηματικών και στατιστικής, όσο και βιβλία με λιγότερο επιστημονική εστίαση. Τα παραπάνω θα είναι διαθέσιμα σε μορφή PDF, και εφόσον είναι εφικτό σε ΗΤML για την ειδική ενότητα της ιστοσελίδας του εργαστηρίου.
Μία ακόμα σημαντική δραστηριότητα που πραγματοποιήθηκε από την ομάδα των ερευνητών, ήταν η σωστή κατάρτιση μελλοντικών εκπαιδευτικών στα πλαίσια ενός μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών. Από διδακτική σκοπιά, οι κύριοι σκοποί του προγράμματος ήταν η εξοικείωση και η τεχνολογική κατάρτιση πάνω στα ψηφιακά εργαλεία, καθώς και η ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων στην προσέγγιση παιδιών και μαθητών με προβλήματα μειωμένης όρασης. Είναι γεγονός πως οι άνθρωποι με μειωμένη όραση μπορούν στην πραγματικότητα να αποκτήσουν πληροφορίες μέσω της χρήσης άλλων αισθήσεων. Το σώμα τους αποτελεί αναπόσπαστο μέσο απόκτησης γνώσης και εμπειριών, γεγονός που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την προετοιμασία των διδακτικών δραστηριοτήτων.
Αναφορές
http://www.integr-abile.unito.it/articoli/didamaticaaccessibile.pdf
http://www.integr-abile.unito.it/axessibility/
https://iris.unito.it/retrieve/handle/2318/1778455/729495/pisa.pdf
https://ctan.org/pkg/axessibility