Το σχολείο και το μουσείο
Η επίσκεψη σε έναν νέο χώρο κατά τη διάρκεια μιας σχολικής εκδρομής είναι συνώνυμη με την αλλαγή, την έκπληξη και το συναίσθημα. Εάν το σχολείο και το μουσείο είναι συμπληρωματικά όσον αφορά τη μάθηση, η ιδιαιτερότητα του καθενός κάνει το παιδί να περάσει από τη θέση του μαθητή στη θέση του επισκέπτη. Η εκπαιδευτική σχολική εκδρομή είναι μια ευκαιρία για νέες γνώσεις. Στο πλαίσιο των επιστημονικών δραστηριοτήτων, και πιο συγκεκριμένα των μαθηματικών δραστηριοτήτων, μια επίσκεψη σε μια διαδραστική έκθεση προσφέρει νέο, πρωτότυπο, καλαίσθητο υλικό που είναι δύσκολο να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί στην τάξη, είτε για λόγους χώρου, χρόνου, πόρων ή δεξιοτήτων. Με βάση τις συσκευές που προκαλούν διαδραστικότητα, η ανακάλυψη και η αφύπνιση των μαθηματικών που προτείνονται σε αυτές τις εκθέσεις στοχεύουν στην εύνοια των γνωστικών πτυχών, προσφέροντας έτσι μια εναλλακτική λύση στις παραδοσιακές σχολικές πρακτικές που επικεντρώνονται στη μετωπική διδασκαλία και τη μετάδοση της γνώσης. Στην έκθεση, το παιδί παρεμβαίνει στην πραγματικότητα και χρησιμοποιεί το σώμα του για να συλλάβει το περιβάλλον του. Η ανακάλυψη βασίζεται στο παιχνίδι και την εξερεύνηση, δύο φυσικές συμπεριφορές για τα παιδιά.
Φωτογραφία από: Fermat Science
Η έννοια «μουσείο»
Είναι απαραίτητο να οριστεί η έννοια του «μουσείου» προκειμένου να κατανοηθεί ο ακριβής ρόλος του από εκπαιδευτική άποψη.
« Ένα μουσείο είναι ένα μόνιμο, μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που εξυπηρετεί την κοινωνία και την ανάπτυξή της, ανοιχτό στο κοινό, το οποίο αποκτά, διατηρεί, μελετά, εκθέτει και μεταδίδει την απτή και άυλη κληρονομιά της ανθρωπότητας και του περιβάλλοντος για μελέτη, εκπαίδευση και ευχαρίστηση.» (ICOM1, 2010-2012).
Η μουσειακή εκπαίδευση είναι ένα σύνολο αξιών, εννοιών, γνώσεων και πρακτικών, με σκοπό να αναπτύξει την ερευνητική προσέγγιση και να δώσει την επιθυμία να μάθουν περισσότερα.
Για τον Αντρέ Γκιόρνταν, η ενασχόληση με την επιστήμη πρέπει να συμβάλλει στην ανάπτυξη: περιέργεια, επιθυμία για έρευνα, κριτική σκέψη, δημιουργικότητα …
Γι’ αυτό, η σκηνογραφία έχει μια πολύ σημαντική θέση στο μουσείο, επιτρέπει μια πραγματική αλληλεπίδραση για τους επισκέπτες. Για τα παιδιά, και ειδικά για αυτά μικρότερης ηλικίας, ο πειραματισμός και το παιχνίδι προκαλούν ευχαρίστηση και χαλάρωση, που ενθαρρύνουν τη μάθηση.
Για την επιλογή θεμάτων έκθεσης, τα μουσεία ενδιαφέρονται για σχολικά προγράμματα. Πράγματι, η πρακτική της επιστημονικής προσέγγισης είναι προνομιακή στα προγράμματα. Γι’ αυτό δημιουργούνται καινοτόμες, διαδραστικές και ψηφιακές συσκευές σε μουσεία.
Η ερευνητική προσέγγιση επιτρέπει στους μαθητές να έχουν χρόνο να προκαλέσουν, να αντιληφθούν και να ανταλλάξουν ιδέες, καθώς είναι ελεύθεροι να ενεργήσουν, να μιλήσουν, να αγγίξουν, να παίξουν, να σχεδιάσουν … Όλες αυτές οι ενέργειες δημιουργούν σε αυτούς την ανάγκη να μάθουν. Οι προτεινόμενες δραστηριότητες γίνονται μεμονωμένα ή σε ομάδες. Βασίζονται στην εξερεύνηση, την έρευνα πληροφοριών, το παιχνίδι, το οποίο επιτρέπει τη δημιουργία νέων γνώσεων.
Η έκθεση μπορεί να παρακινήσει, να δώσει γεύση, να αφήσει ένα σημάδι στη μνήμη και γιατί να μην προκαλεί κλίσεις. Η έκθεση μπορεί επίσης να ανατρέψει τις αρχικές αντιλήψεις, να προκαλέσει την περιέργεια και να θέσει ερωτήματα. Προσφέρει μια μεγάλη ποικιλία τρόπων μάθησης, είτε με δοκιμασίες και λάθη, απομίμηση, χειρισμό ή παρατήρηση. Ο εκπαιδευτικός αντίκτυπος αυτών των καταστάσεων δεν είναι ασυμβίβαστος με την παιγνιώδη διάστασή τους. Η μετάδοση της γνώσης δημιουργεί μια θετική σχέση με τη γνώση.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι μαθητές που το επισκέπτονται είναι ενεργοί: αναπτύσσουν στρατηγικές και εφαρμόζουν δράσεις για την επίτευξη του στόχου που έχουν θέσει οι ίδιοι, αναζητούν στοιχεία, κάνουν υποθέσεις και τις επαληθεύουν αντιμετωπίζοντας την πραγματικότητα ξανά και ξανά. Μαθαίνουν να ελέγχουν τις κινήσεις τους και να ενεργούν στην πραγματικότητα και τελικά παρατηρούν το αποτέλεσμα της πράξης τους.
Κατά τη διάρκεια μιας σύντομης επίσκεψης σε ένα μουσείο, οι μαθητές συγκεντρώνουν νέες γνώσεις. Σίγουρα αυτοί οι μαθητές διασκεδάζουν, εκτιμούν το περιβάλλον που τους προσφέρεται, κάνουν όνειρα, αναρωτιούνται και διακατέχονται από συναισθήματα. Επιπλέον, η απόλαυση του χειρισμού διάφορων συσκευών είναι πηγή ενθουσιασμού. Ο μαθητής προκαλεί τον εαυτό του, προκαλώντας έτσι τη διέγερση, ένα συναίσθημα που είναι απαραίτητο στη μάθηση. Από αυτήν την πρόκληση γεννιούνται τα κίνητρα και η συγκέντρωση που θα του επιτρέψουν να μπει σε μια μαθησιακή διαδικασία.
1 ICOM : Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων, που ιδρύθηκε το 1946, είναι η μόνη παγκόσμια οργάνωση μουσείων και επαγγελματιών μουσείων. Η αποστολή του είναι να προάγει και να προστατεύσει την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά, το παρόν και το μέλλον, απτό και άυλο.
2 Ο Αντρέ Γκιόρνταν (André Giordant), γεννημένος το 1946, είναι απόφοιτος της βιολογίας, πρώτα εξειδικευμένος στη φυσιολογία της ρύθμισης και στη συνέχεια στη διδακτική και την επιστημολογία της επιστήμης. Είναι γνωστός για το νέο μοντέλο μάθησης, το αλλοστερικό μοντέλο μάθησης.
Έκθεση : Archéo, une expo à creuser
Φωτογραφίες από : https://www.science-animation.org
Μαθητές στο μουσείο …
Η μάθηση στο μουσείο γίνεται με διαφορετικούς τρόπους:
Οι μαθητές μαθαίνουν στην πράξη, δοκιμάζοντας και κάνοντας λάθη και χειρισμούς ελεύθερα, με ή χωρίς οδηγίες. Στην αρχή ενεργούν απλά, χωρίς να καταλαβαίνουν το αποτέλεσμα της πράξης τους, το στοιχείο δεν έχει ακόμη νόημα για αυτούς. Σιγά-σιγά, με δοκιμές και λάθη, οργανώνουν τις ενέργειές τους, δημιουργούν ένα έργο σύμφωνα με τη δική τους λογική, οι ιδέες αναπτύσσονται…
Οι μαθητές μαθαίνουν παρατηρώντας, μιμούνται και παρακολουθούν τους συνομηλίκους τους. Συγκρίνουν τους διαφορετικούς τρόπους χειρισμού, μερικές φορές επιλέγουν αυτόν που προτιμούν και περιμένουν τη σειρά τους για να δράσουν. Εδώ δοκιμάζουν ό, τι έχουν δει και μετά προχωρούν.
Οι μαθητές μαθαίνουν υπό την καθοδήγηση ενός ενήλικα, ενός διαμεσολαβητή. Η παρέμβαση του διαμεσολαβητή και/ή του δασκάλου θα δώσει ρυθμό στην ανακάλυψη και θα ανανεώσει την περιέργεια. Η απλή παρουσία του ενήλικα, το ενδιαφέρον που φέρνει ο ενήλικας στη δραστηριότητα δίνει αξία στη δράση του.
Οι μαθητές μαθαίνουν δουλεύοντας μαζί. Πράγματι, ο μαθητής δημιουργεί με άλλους, αυτός ο τρόπος είναι πιο πλούσιος, αλλά και ο πιο δύσκολος για τον μαθητή να βρει τη θέση του στο παιχνίδι. Ο μαθητής συχνά κοιτάζει τους άλλους πριν ενεργήσει. Στη συνέχεια, θα επικοινωνήσει με τους φίλους του για να οργανώσει το παιχνίδι και να τους αντιμετωπίσει. Η ανταλλαγή ιδεών και ο σεβασμός είναι απαραίτητα στοιχεία.
Με λίγα λόγια, το σχολείο και το μουσείο είναι ένα πολύπλοκο αλλά συμπληρωματικό μηχάνημα με το μεγαλύτερο όφελος για τους μαθητές. Το να γίνει κάποιος μαθητής και επισκέπτης από πολύ μικρή ηλικία, στο νηπιαγωγείο, ενθαρρύνει τη μάθηση και επιτρέπει την απόκτηση περισσότερων δεξιοτήτων.
Μια ωφέλιμη κατάσταση για όλους.
Φωτογραφίες από: Fermat Science
